ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ
Άνοιξαν των ουρανών οι πύλες στου Χριστού τη Γέννηση. Έψαλαν οι Άγγελοι το «δόξα εν Υψίστοις». Ανοίγουν σήμερα τα φωτεινά ουράνια, για να προβάλει ολοφώτεινη η Τριαδική Θεότης. Η ερημιά του Ιορδάνου δέχεται τον Υιόν του Θεού. Ο Ιορδάνης ξαφνιάζεται βλέποντας να βαφτίζεται στα νερά του ο αναμάρτητος. Ο Πρόδρομος σκύβει μπροστά σ’ Εκείνον, πού μπροστά του γονατίζουν των ουρανών οι δυνάμεις. Τρέμει το χέρι του Προφήτου καθώς δείχνει τον Σωτήρα, που έρχεται στην έρημο του Ιορδάνου. Το Πνεύμα του Θεού φανερώνεται «ἐν εἲδει περιστερᾶς» πάνω στο κεφάλι του Κυρίου και η φωνή του ουρανίου Πατρός μαρτυρεί τη Θεότητα του Κυρίου. Έξι μήνες μεγαλύτερος στην ηλικία απ’ τον Χριστό ο Πρόδρομος είχε γλιτώσει κι αυτός, κατά θαυμαστό τρόπο, απ’ το μαχαίρι του Ηρώδου κι έζησε από μικρό παιδί στην ερημιά σαν ασκητής. Δεν είχε γνωρίσει το Χριστό κι όμως ερχότανε θεόσταλτος, αληθινά θεόπνευστος, να κηρύξει τον ερχομό Του. Η ασκητική μορφή του Προδρόμου, η αγιότητα του βίου του, το μυστηριώδες κήρυγμά του, ζωντανεύουν στις ψυχές των Ιουδαίων τις μορφές των μεγάλων Προφητών του Ισραήλ. Μήπως ήταν αυτός ένας απ’ τους παλιούς εκείνους Προφήτες και ξαναρχότανε στη γη; Πλήθη Ιουδαίων έφθαναν στην έρημο, να δουν τον Νέον Προφήτη, που «έτρωγε ακρίδες (κορφές χόρτων) και μέλι άγριο» και ν’ ακούσουν το μυστηριώδες κήρυγμά του, το γλυκό σαν παρηγοριά και χαρούμενη ελπίδα, άλλοτε πάλι αυστηρό σαν σεισμό, σαν θύελλα, σαν κεραυνό. Σκοπός του; Να μετανιώσουν, να γίνουν άξιοι να δεχθούν τον Σωτήρα που θα ερχότανε στη γη. «Ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν Κυρίου», «μετανοεῖτε, ἢγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» βροντοφωνούσε κι αντιλαλούσαν οι ερημιές το κήρυγμά του. Συνεκλόνιζε ψυχές ο έλεγχος του λόγου του. Κι όταν με συντριβή ψυχής ρωτούσαν τα πλήθη που άκουγαν το κήρυγμά του πως θα ’βρισκαν την λύτρωση; τότε ζητούσε αληθινή μετάνοια, πραγματική εξομολόγηση και για να νοιώσουν πιο αισθητά οι άνθρωποι τον ψυχικό τους καθαρμό, συμβολικά τους βάπτιζε στον Ιορδάνη. Είχε σχηματισθεί μια ομάδα μαθητών του, που συχνά μαζεύονταν γύρω του για ν’ ακούσουν τη θεία του διδασκαλία. Αυτοί βρέθηκαν κοντά του κι όταν για πρώτη φορά είδε το Χριστό ο Πρόδρομος να τριγυρνά στα «ἒρημα τοῦ Ἰορδάνου», τότε πετάχτηκε ορθός και σήκωσε το χέρι του με φόβο, για να δείξει το Θεάνθρωπο Σωτήρα. Τότε είπε τα προφητικά εκείνα λόγια «Ἲδε ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἲρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου».
* * *
Κι ήρθε ή ιστορική στιγμή της συναντήσεως. Ο εκπρόσωπος της Παλαιάς Διαθήκης Προφήτης και Πρόδρομος βλέπει κοντά το Θεάνθρωπο Κύριο που έρχεται να γράψει με το αίμα του τη Καινή Διαθήκη. Φθάνει στο κατακόρυφο το ψυχικό του δέος, όταν βλέπει τον Ιησού να θέλει να βαπτισθεί στον Ιορδάνη. Ω Κύριε, λέγει ο Πρόδρομος. Αυτό δεν το χωρεί ανθρώπινη σκέψη. Συ ο αναμάρτητος Θεός να βαπτισθείς σαν τους αμαρτωλούς ανθρώπους; «Ἐγώ χρείαν ἒχω ὑπό σοῦ βαπτισθῆναι καί σύ ἒρχη πρός με»; Ω τι θα μπορούσε να πει ο Πρόδρομος! Τι συναισθήματα συγκλονίζουν τη ψυχή του! Αυτός να βαπτίσει το Σωτήρα; Τρέμει κι όμως συμμορφώνεται με την υπόδειξη του Κυρίου· «Ἂφες ἂρτι οὓτω γάρ πρέπον ἐστίν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην». Έτσι πρέπει σ’ εμάς που διδάσκουμε τους άλλους να εκτελούμε πιστά κάθε ιερό καθήκον. Κι αλήθεια ιερό καθήκον ήταν για το λαό η εξολομολόγηση και ο καθαρισμός των ψυχών στον Ιορδάνη.
Ήταν ο Χριστός, ο μόνος αναμάρτητος, ως Θεός και άνθρωπος. Κι όμως οι άνθρωποι τον έβλεπαν σαν άνθρωπο και είχαν την απαίτηση, σαν άνθρωπο να τον βλέπουν να συμπεριφέρεται ανάμεσα τους. Δε θα μπορούσε αργότερα να ομιλήσει για αμαρτία και μετάνοια και ψυχική φροντίδα, αν περιφρονούσε το βάπτισμα του Ιωάννου. Θεόσταλτος, πρόδρομος δικός του, ήταν ο Προφήτης Ιωάννης. Έτσι με τη βάπτισή Του επικύρωσε το έργο του Προδρόμου.
Με τρεμάμενο χέρι βαπτίζει τώρα το Σωτήρα του κόσμου ο Βαπτιστής Προφήτης. Βγαίνει τώρα σύντομα απ’ τα νερά ο Κύριος, γιατί δεν είχε να εξομολογηθεί αμαρτία σαν άνθρωπος, ενώ βρισκόταν στο νερό, όπως συνήθιζαν οι άνθρωποι. Και τώρα γίνεται το θαύμα. Ανοίγονται οι ουρανοί και φωτεινό ολόλευκο σαν περιστέρι έρχεται το Πνεύμα του Θεού και φτερουγίζει πάνω στο Χριστό έτσι που το έβλεπε ο Πρόδρομος, μ’ ευλάβεια. Ακούει τώρα λόγια ουράνια, την ηχηρή φωνή του Ουρανίου Πατρός: «Οὗτός ἐστίν ό Υἱός μου ό ἀγαπητός ἐν ᾧ ηὐδόκησα». Ήταν η πρώτη ιερή στιγμή πού φανερώνονται συγχρόνως τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, όπως με χαρά και θρίαμβο ψάλλει σήμερα η Εκκλησία: «Ἐν Ἰορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις. Τοῦ γάρ Γεννήτορος (του Θεοῦ Πατρός) ἡ φωνή προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνομάζουσα καί τό Πνεῦμα ἐν εἲδει περιστερᾶς ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές».
* * *
Έτσι ονομάσθηκε «Θεοφάνεια» η εορτή αυτή. Αυτή την ημέρα συνήθιζαν, σαν μαζί με τον Χριστό, να βαπτίζονται οι Χριστιανοί των πρώτων χρόνων. Γέμιζαν νεοφώτιστους τα βαπτιστήρια που με λαμπάδες στα χέρια έπειτα παρακολουθούσαν τη πανηγυρική λειτουργία στους Ναούς. Κι ήταν τόσες οι λαμπάδες, τόσο φωτεινές οι εκκλησίες αυτή την ημέρα, ώστε «Φώτα» ονόμασαν την εορτή. Ας δούμε και μεις σήμερα το Φως του Χριστού. Ας φωτίσει τις ψυχές μας ο λόγος Του. Ας γιορτάσομε με φωτισμένες ψυχές το αληθινό φως του Χριστού, που φανερώθηκε στη γη «καί πᾶσι τόν φωτισμόν δωρεῖται».
Απολυτίκιο Ήχος α΄
«Ἐν Ἰορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γάρ Γεννήτορος ἡ φωνή προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνομάζουσα καί τό Πνεῦμα ἐν εἲδει περιστερᾶς ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανείς Χριστέ ὁ Θεός, καί τόν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.
