ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟΥ ΕΘΙΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΛΑΓΙΑ ΚΙΛΚΙΣ Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΑΪ ΓΙΑΝΝΗ 27 Απριλίου 1992.

    Από το Νοέμβριο του έτους 1987 έως και τον Ιανουάριο του έτους 1997 υπηρέτησα εφημέριος στην Πλαγιά του Κιλκίς. 27/4/1992 επανέφερα ένα Θρακιώτικο έθιμο "ο χορός του Αϊ Γιάννη" που είχε καταργηθεί, μετά από πολύ κόπο αφού συγκέντρωσα τις απαιτούμενες πληροφορίες. Γιορταζόταν κάθε χρόνο τη Δεύτερη ημέρα του Πάσχα. Μετά που έφυγα καταργήθηκε. Εις ανάμνηση αυτού του γεγονότος παραθέτω παρακάτω φωτογραφίες και το ιστορικό:

    Μια μερίδα από τους κατοίκους της ενορίας μου Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Πλαγιάς Κιλκίς, ήλθαν από το χωριό Αϊ Γιάννης της Ανατολικής Θράκης. Στο μέρος που ζούσαν, προστάτης τους άγιος ήταν ο Αϊ Γιάννης ο Πρόδρομος, το χωριό που κατοικούσαν Αϊ Γιάννης, γι αυτό ονομάσθηκαν Αϊγιαννίτες.

    Ένα λοιπόν από τα πανηγύρια που είχαν οι κάτοικοι ήταν και αυτό που κάνουμε σήμερα προς τιμή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα όλοι οι κάτοικοι του χωριού παρακολουθούσαν τη θεία λειτουργία και μετά τη θεία λειτουργία με πομπή που ξεκινούσε από τον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και με την παρακάτω σειρά : μπροστά πήγαιναν τα λάβαρα της Αναστάσεως και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, ακολουθούσαν τα εξαπτέρυγα, οι ιερείς, οι εικόνες της Αναστάσεως του Κυρίου και του Αγίου Γεωργίου, ο λαός και συγκεντρώνοντο στην πλατεία του χωριού.

    Άρχιζε ο χορός κρατώντας την εικόνα του Αγίου Ιωάννου και της Παναγίας στην αγκαλιά τους δυο νέα παιδιά. Ο ιερέας μπροστά και όποιος θέλει ακολουθεί το χορό. Μετά που θα κάνει ο ιερέας τρεις κύκλους πηγαίνει όποιος θέλει κάνει μια μετάνοια, προσκυνά την εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, της χαρίζει όσα χρήματα θέλει, την παίρνει στην αγκαλιά του και την χορεύει. Μετά πηγαίνει κάποιος άλλος και κάνει το ίδιο μέχρι να υπάρχει κοινό να θέλει να χορέψει μαζί με την εικόνα, τραγουδώντας το παρακάτω τραγούδι μία γιαγιά (σε μας το τραγούδησε για πρώτη φορά η κυρία Ζουμπουλιά Καραδαγλίδου), εάν υπάρχει, αν δεν υπάρχει το τραγουδάει κάποιος που να γνωρίζει το σκοπό (μετά το τραγουδούσε ο κύριος Δημήτριος Τσιρέλης). Τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν στην αρχή η γκάιντα και μετά λόγω έλειψης το κλαρίνο).

Τραγούδι του αγίου Ιωάννου:

Στη χάρη που έχει ο Αϊ Γιάννης μας

την σημερινή την μέρα που φιλάει

τον κόσμο κι όλον τον ντουνιά του

αμάν την χάριν του.

Αμάξια φέρνουν το κερί, αμάξια το θυμιάμα

και με βουβαλοζεύγαρα τον κουβαλάν το λάδι

αμάν την χάριν Του.

Δώδεκα δίπλες ο χορός και δεκαοχτώ παλέστρες

άρπαξε ο λύκος το παιδί μέσα από το ψιχολόι

αμάν την χάριν Του.

Όλοι πλαλούνε στο χορό, η μάνα το παιδί της

άρχισε να παρακαλεί και τον σταυρό της κάνει

αμάν την χάριν Του.

Άϊ Γιάννη μου αφέντη μου μεγάλο τ’ όνομά σου

αυτήν την ώρα γλίτωσε το μονάκριβό μου

αμάν την χάριν Του.

Θα φροκαλώ την εκκλησιά, θ’ ανάβω τα κανδήλια

θα φέρνω αμάξια το κερί, αμάξια το θυμιάμα

και με βουβαλοζεύγαρα θα κουβαλώ το λάδι

αμάν την χάριν Του.

Τα λόγια της δε σώθηκαν, να ήρθε το παιδί της

αμάν την χάριν του.

    Οι κάτοικοι όπως αναφέρει το παραπάνω τραγούδι, χόρευαν κάνοντας δώδεκα κύκλους. Πρώτος χόρευε ο ιερέας τρεις κύκλους και ακολουθούσε ο υπόλοιπος κόσμος και μαζί κρατούσαν την εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που την έχουν φέρει από την πατρίδα τους και την εικόνα της Παναγίας.

    Όπως αναφέρει η παράδοση κάποια φορά καθώς εγίνετο το πανηγύρι αυτό πήγε ένας λύκος και άρπαξε ένα μωρό από την αγκαλιά της μάνας του χωρίς να φοβηθεί κανένα. Η μάνα τότε του παιδιού άρχισε να φωνάζει και να παρακαλεί τον Άγιο Ιωάννη να κάνει το θαύμα του και να σώσει το παιδί από τα δόντια του λύκου. Συνεχώς η μητέρα παρακαλούσε τον Άγιο και συγχρόνως έκανε διάφορα ταξίματα, όπως και σήμερα πολλές φορές συνηθίζεται να γίνεται όταν ζητούμε κάτι από κάποιο Άγιο, όπως θα σκουπίζω την εκκλησία, θα ανάβω τα κανδήλια κ. α., που αναφέρονται στο παραπάνω τραγούδι. Πράγματι ο Άγιος άκουσε την παράκληση της μητέρας και έσωσε το παιδί της από τα δόντια του λύκου. Εκτός όμως από το χορό υπήρχε και παλαίστρα όπου δεκαοκτώ ζευγάρια πάλευαν. Αυτό όμως σε μας είναι κάπως δύσκολο να γίνει τώρα, ίσως αργότερα.

    Μετἀ από το παραπάνω ιστορικό έγινε το τραγούδι που αναφέρεται όλη αυτή η ιστορία.

† Πρωτοπρεσβύτερος

Σωφρόνιος Σμαραγδάκης

δ ι δ ά σ κ α λ ο ς.

Από τη Θεία Λειτουργία της Πανηγύρεως του Αγίου Γεωργίου 25 Απριλίου 2022 της ενορίας της Αγχιάλου Θεσσαλονίκης.

 Ο Άγιος Μεγαλομάρτυς και Τροπαιοφόρος Γεώργιος.

Ο Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος γεννήθηκε στην Καππαδοκία από ευσεβείς γονείς κι έμεινε ορφανός από πατέρα, όταν ήταν δέκα χρονών. Η μητέρα του τον πήρε μαζί της στην πατρίδα της την Παλαιστίνη, όπου είχε και τα κτήματά της. Ο Γεώργιος παρ’ όλο που ήταν μικρός, κατατάχθηκε στο στρατό, προήχθηκε δε σε μεγάλα αξιώματα και έπαιρνε μέρος στις συνελεύσεις των ανωτάτων αξιωματούχων του κράτους. Ο Διοκλητιανός τον εκτιμούσε πολύ.

Από την εποχή του αυτοκράτορα Δεκίου μέχρι την εποχή που ανέβηκε στο θρόνο ο Διοκλητιανός, το 283 μ.Χ. η χριστιανική εκκλησία μεγάλωσε πάρα πολύ, γιατί επικρατούσε ειρήνη. Οι χριστιανοί πήραν πολλές δημόσιες θέσεις, έκτισαν πολλούς και μεγάλους ναούς, διάφορα σχολεία και οργάνωσαν τη διοίκηση και τη διαχείριση των εκκλησιών και της φιλανθρωπίας.

Ο Διοκλητιανός αρχικά εργάστηκε για την οργάνωση του κράτους του. Προσέλαβε στρατηγούς για βοηθούς του που τους ονόμασε αυτοκράτορες και καίσαρες, κι αφού πέτυχε να υποτάξει τους εχθρούς του κράτους και να σταθεροποιήσει τα σύνορά του, στράφηκε στα εσωτερικά ζητήματα. Ένα απ’ αυτά τα ζητήματα, ήταν και το ζήτημα της χριστιανικής θρησκείας. Θέλησε να την αφανίσει και να ανορθώσει την ειδωλολατρία. Γι’ αυτό το λόγο κάλεσε τους βοηθούς του Καίσαρες σε τρεις γενικές συγκεντρώσεις. Ανάμεσά τους βρισκότανε και ο Γεώργιος, που διακρίθηκε πολλές φορές στους πολέμους.

Συγκεντρώθηκαν όλοι, να πάρουν αποφάσεις για την εξόντωση και τον αφανισμό της χριστιανικής πίστης. Πρώτος μίλησε ο Διοκλητιανός κι επέβαλε σ’ όλους ν’ αναλάβουν τον εξοντωτικό αγώνα εναντίον του χριστιανισμού. Όλοι υποσχέθηκαν ότι θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια, για να εξαλείψουν τη χριστιανική θρησκεία από το Ρωμαϊκό κράτος. Ο γενναίος Γεώργιος τότε σηκώθηκε και είπε: «Γιατί, βασιλιά και άρχοντες, θέλετε να χυθεί αίμα δίκαιο και άγιο και να εξαναγκάσετε τους χριστιανούς να προσκυνούν και να λατρεύουν τα είδωλα;» Και κήρυξε την αλήθεια της χριστιανικής θρησκείας και τη θεότητα του Χριστού.

Μόλις τέλειωσε, όλοι συγχύστηκαν μ’ αυτή την ομολογία του και προσπάθησαν να τον πείσουν να μετανοήσει για όσα είπε, καταπραΰνοντας έτσι και τον Διοκλητιανό. Ο Γεώργιος όμως ήταν σταθερός και με θάρρος διακήρυσσε τη χριστιανική πίστη.

Από αυτή τη στιγμή αρχίζουν και τα φοβερά βασανιστήρια του Γεωργίου. Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός οργισμένος διέταξε να τον κλείσουν στην φυλακή και να του περισφίξουν τα πόδια στο ξύλο και αφού τον ξαπλώσουν ανάσκελα, να βάλλουν πάνω στο στήθος του μεγάλη και βαριά πέτρα.

Το άλλο πρωί ο Διοκλητιανός διέταξε να του παρουσιάσουν τον Γεώργιο για να τον ανακρίνει. Και πάλι αυτός έμεινε ακλόνητος στην ομολογία του και παρ’ όλες τις κολακείες και τις υποσχέσεις του αυτοκράτορα διακήρυττε την πίστη του και μιλούσε για τους ουράνιους θησαυρούς. Ο Διοκλητιανός οργίστηκε από τα λόγια του και διέταξε τους δήμιους να δέσουν τον Άγιο σ’ ένα μεγάλο τροχό για να κομματιαστεί το σώμα του. Ο Γεώργιος ευχαρίστησε το Θεό που τον αξίωνε να δοκιμαστεί και δέχθηκε μ’ ευχαρίστηση να υποστεί το φοβερό αυτό μαρτύριο, που θα χώριζε σε μικρά και λεπτά κομμάτια ολόκληρο το σώμα του, επειδή γύρω – γύρω από τον τροχό υπήρχαν κοφτερά σίδερα, που μοιάζανε με μαχαίρια. Μόλις ο τροχός κινήθηκε, τα κοφτερά σίδερα άρχισαν να κόβουν το σώμα του. Τότε ακούστηκε μια φωνή από τον ουρανό που έλεγε: «Μη φοβάσαι, Γεώργιε, γιατί εγώ είμαι μαζί σου» και αμέσως ένας άγγελος ελευθέρωσε τον Άγιο, λύνοντας τον από τον τροχό και θεραπεύοντας όλο το καταπληγωμένο σώμα του.

Ο Γεώργιος αφού απέκτησε το θαυμάσιο παράστημά του, μ’ όψη αγγελική, παρουσιάστηκε στο Διοκλητιανό που είχε πάει με άλλους να κάνει θυσία. Μόλις τον είδαν έμειναν όλοι έκθαμβοι και απορημένοι. Μερικοί δε ισχυριζόντουσαν ότι είναι κάποιος που του μοιάζει και άλλοι ότι είναι φάντασμα. Καθώς σχολιάζανε το γεγονός, εμφανίστηκαν μπροστά στον βασιλιά δυο από τους αξιωματικούς του, ο Πρωτολέοντας και ο Ανατόλιος με χίλιους στρατιώτες κι ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό. Ο Διοκλητιανός θύμωσε τόσο, ώστε διέταξε να τους σκοτώσουν, πράγμα που έγινε αμέσως.

Στην συνέχεια διέταξε να γεμίσουν ένα λάκκο με ασβέστη και νερό και αφού ρίξουν μέσα το Γεώργιο, να τον αφήσουν τρεις μέρες και τρεις νύχτες έτσι που να διαλυθούν και τα κόκαλά του. Πραγματικά οι δήμιοι ρίξανε τον Άγιο στο ζεματιστό ασβέστη και κλείσανε το στόμιο του λάκκου. Με μεγάλη τους έκπληξη όμως βρήκαν τον Γεώργιο όρθιο, μέσα στον ασβέστη και προσευχόταν. Το γεγονός αυτό έκανε εντύπωση και προκάλεσε θαυμασμό και ενθουσιασμό στο λαό, που φώναζε: «Ο Θεός του Γεωργίου είναι μεγάλος». Ο Διοκλητιανός ζήτησε εξηγήσεις από το Γεώργιο, πού έμαθε τις μαντικές τέχνες και πώς τις χρησιμοποιεί. Ο Γεώργιος τότε του απάντησε ότι τα γεγονότα αυτά είναι αποτέλεσμα της θείας χάρης και δύναμης και όχι έργα μαγείας και γοητείας.

Ο Διοκλητιανός οργισμένος διέταξε να του φορέσουν πυρακτωμένα παπούτσια με σιδερένια καρφιά και να τον εξαναγκάσουν να περπατεί. Ο Άγιος προσευχόταν και περπατούσε χωρίς να πάθει τίποτε. Πάλι διέταξε να τον φυλακίσουν. Στη φυλακή όπου βρισκόταν ο Άγιος Γεώργιος τη νύχτα είδε στ’ όνειρό του τον Χριστό, που του ανάγγειλε ότι θα πάρει το στεφάνι του μαρτυρίου και θ’ αξιωθεί της αιωνίου ζωής. Σαν ξημέρωσε πήραν εντολή οι στρατιώτες να παρουσιάσουν μπροστά του τον Άγιο. Ο Άγιος βάδιζε με μεγάλη χαρά προς τον βασιλιά, επειδή γνώριζε το τέλος του. Μόλις τον είδε ο Διοκλητιανός του πρότεινε να πάνε στο ναό του Απόλλωνα για να θυσιάσει στο είδωλό του. Όταν μπήκε ο Άγιος στο ναό, σήκωσε το χέρι και αφού έκανε το σημείο του σταυρού διέταξε το είδωλο να πέσει. Αμέσως έπεσε κι έγινε κομμάτια.

Ο ιερέας των ειδώλων και ο λαός τόσο πολύ θύμωσαν, που φώναξαν στο βασιλέα να θανατώσει το Γεώργιο. Ο Διοκλητιανός έβγαλε τότε διαταγή και ο δήμιος του έκοψε το κεφάλι.

Σε ηλικία τριάντα ετών περίπου απεκεφαλίσθη. Για τα αφάνταστα μαρτύριά του ονομάστηκε «Μεγαλομάρτυς» και για τους νικηφόρους αγώνες του «Τροπαιοφόρος».

Από τον Εσπερινό της Πανηγύρεως του Αγίου Γεωργίου 24 Απριλίου 2022 της ενορίας της Αγχιάλου Θεσσαλονίκης.