Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ
Ο Ακάθιστος΄Υμνος, που δεν είναι άλλος από τους δημοφιλείς χαιρετισμούς στην Παναγία μας, είναι από τα πιο σπουδαία και σημαντικά κείμενα της Βυζαντινής υμνογραφίας. Και έχει σχέση όχι μόνο με την εκκλησία μας αλλά και με την εθνική πορεία του Ελληνισμού. Για πρώτη φορά εψάλη στο ναό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης για να εκφράσουν στην Υπεραγία Θεοτόκο οι Χριστιανοί την απέραντη ευγνωμοσύνη τους για τη σωτηρία της Πόλης από τους εχθρούς που την πολιορκούσαν.
Ήταν 8 Αυγούστου του 626 μ.Χ. όταν η Βασιλεύουσα διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο, ενώ ο Ηράκλειος πολεμούσε με τους Πέρσες στο εσωτερικό τους. Τότε πολιορκήθηκε η Πόλη και από τη στεριά και από τη θάλασσα από τους Αβάρους, ενώ τον ίδιο καιρό μια περσική στρατιά έφτανε στη Χαλκηδόνα. Ο Ηράκλειος εμπιστεύθηκε την άμυνα της Πόλης στον Πατριάρχη Σέργιο και τον Πρωθυπουργό Βώνο. Οι δύο αυτοί άξιοι αντικαταστάτες, εμψύχωσαν το λαό, που με τη βαθιά του πίστη στο Χριστό και την Παναγία, κατάφεραν όλοι μαζί να αποκρούσουν τις απανωτές επιθέσεις των εχθρών και με τη μεγάλη καταστροφή που προξένησε ο Βυζαντινός στόλος στα αβαροσλαβικά μονόξυλα, ανάγκασαν Αβάρους και Πέρσες να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν άπρακτοι. Έτσι η Πόλη σώθηκε. Οι κάτοικοι πίστεψαν ότι η ίδια η Παναγία μπήκε επικεφαλής των υπερασπιστών της Πόλης (πολλοί μάλιστα την είδαν πάνω στα τείχη) και για να της δείξουν την ευγνωμοσύνη τους, έψαλαν τον ευχαριστήριο αυτό ύμνο όρθιοι που γι΄ αυτό και ονομάσθηκε Ακάθιστος.
Ποιητής του έργου φέρεται ο τότε Πατριάρχης Σέργιος. Όμως οι γνώμες των μελετητών δε συμφωνούν. Άλλοι θεωρούν δημιουργό του Ακαθίστου Ύμνου τον σύγχρονο με την πολιορκία Γεώργιο Πισίδη. Άλλοι τον ιερό Φώτιο, τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, το Ρωμανό το Μελωδό, τον Πατριάρχη Γερμανό Α!, το Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, τον Κοσμά το Μελωδό.
Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι ο Ακάθιστος Ύμνος, είναι έργο θεόπνευστου άνδρα, που παραμένει ένα ολόφρεσκο υμνογράφημα, που αντέχει στο χρόνο, με μεγάλη απήχηση.
Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 μέρη όσα είναι και τα γράμματα της Αλφαβήτας τα οποία λέγονται οίκοι. Χαρακτηριστικό στον Ακάθιστο Ύμνο είναι το αλλεπάλληλο «Χαίρε» στην αρχή κάθε στίχου, που ο υμνογράφος το παίρνει από τον ευαγγελικό χαιρετισμό «Χαίρε Κεχαριτωμένη» (Λουκάς, α! 28), που είπε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ προς τη Μαρία.
Γιατί όμως ψάλλεται κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Οι λύσεις των διαφόρων πολιορκιών δεν συνέπεσαν κατ’ αυτήν όπως π. χ. 8 Αυγούστου ελύθη η πολιορκία επί Ηρακλείου, το Σεπτέμβριο επί Πωγωνάτου, στις 16 Αυγούστου εορτάζετο η ανάμνησις της σωτηρίας της Πόλεως επί Λέοντος Ισαύρου και στις 18 Ιουνίου ελύθη η πολιορκία επί Μιχαήλ του Γ΄. Με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή συνεδέθη προφανώς εξ αιτίας ενός άλλου καθαρώς λειτουργικού λόγου: Μέσα στην περίοδο της Νηστείας εμπίπτει πάντοτε η μεγάλη εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Είναι η μόνη μεγάλη εορτή, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, στερείται προεορτίων και μεθεόρτων. Αυτήν ακριβώς την έλλειψη έρχεται να κάλυψη η ψαλμωδία του Ακαθίστου, τμηματικώς κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών και ολόκληρος κατά την Παρασκευή της Ε΄ εβδομάδος. Το βράδυ της Παρασκευής ανήκει λειτουργικώς στο Σάββατο, ήμερα που μαζί με την Κυριακή είναι οι μόνες ήμερες των εβδομάδων των Νηστειών, κατά τις οποίες επιτρέπεται ο εορτασμός χαρμοσύνων γεγονότων. Ο Ακάθιστος ύμνος είναι το κοντάκιο του Ευαγγελισμού. Ο ύμνος της σαρκώσεως του Λόγου του Θεού.
Όταν ο Ακάθιστος συνεδέθη με τα διάφορα ιστορικά γεγονότα, τότε συνετέθη νέο ειδικό προοίμιο, γεμάτο δοξολογία και ικεσία, το τόσο γνωστό «Τη ύπερμάχω». Στην υπέρμαχο στρατηγό, η πόλις της Θεοτόκου, που λυτρώθηκε χάρι σ’ αυτήν από τα δεινά, αναγράφει τα νικητήρια και παρακαλεί αυτήν που έχει την ακαταμάχητη δύναμι να την ελευθερώνη από τους ποικίλους κινδύνους για να την δοξολογεί κράζοντας το: «Χαίρε, νύμφη ανύμφευτε».
Αυτές τις άγιες μέρες, που είναι μέρες περισυλλογής, εγκράτειας, νηστείας και προσευχής, ας προστρέξουμε όλοι στους ναούς και με ψυχική συντριβή, ταπείνωση και ευλάβεια, να παρακαλέσουμε τη Μητέρα του Κυρίου μας, που είναι των μητέρων όλων «αγλάισμα και κλέος», που είναι η Θεομήτωρ και η Παρθενομήτωρ, που είναι η Θεοτόκος, που είναι η «Μητέρα της δόξας», όπως έσωσε τότε την Πόλη, να σώσει τώρα και τη δική μας αμαρτωλή ψυχή.
Και τελειώνω με τα λόγια που αναφώνησε ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, έκθαμβος μπρος στο μεγαλείο της Παναγίας μας: «Παναγία Μητέρα, είσαι πραγματικά η πιο πολύτιμη από όλη την πλάση, γιατί μόνο από σένα δέχτηκε να λάβει τη σάρκα του ο Πλάστης, και έτσι προσέλαβε τις απαρχές της δικής μας φύσεως. Σάρκα του λοιπόν έγινε η σάρκα σου, και αίμα του το αίμα σου, και γάλα από το στήθος σου εθήλασεν ο Θεός. Και ενώθηκαν τα χείλη σου με του Θεού τα χείλη. Άπιαστα και ανείπωτα θαύματα».
Ήχος πλ. δ΄.
«Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια,
ως λυτρωθείσα των δεινών, ευχαριστήρια
αναγράφω σοι η Πόλις σου, Θεοτόκε·
αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον,
εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον,
ίνα κράζω σοι· Χαίρε, νύμφη ανύμφευτε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου